Odwzorowania kartograficzne w geodezji
Autor: Karolina Kot
Dział geodezji zajmujący się nauką o mapach to kartografia. Zakres wiedzy o odwzorowaniach kartograficznych jest niezbędny w codziennej praktyce każdego geodety, który specjalizuje się opracowywaniem map geodezyjnych.
Odwzorowanie kartograficzne polega na przeniesieniu położenia punktów z powierzchni odniesienia (powierzchni kuli lub elipsoidy ziemskiej) na płaszczyznę mapy z zastosowaniem określonych reguł matematycznych. Praktycznie rzecz ujmując jest to przeniesienie siatki geograficznej, która jest podstawą określania położenia punktów na Ziemi.
Mapy geodezyjne są niezbędnym materiałem w toku realizacji procesu inwestycyjnego na etapie projektowania architektoniczno-urabanistycznego, a także realizacji robót budowlanych.
Obraz siatki geograficznej przedstawiony na mapie z zachowaniem zasad odwzorowania tworzy siatkę kartograficzną. Siatkę kartograficzną można otrzymać bądź drogą przeliczeń matematycznych, określających położenie punktów przecięcia wybranych południków i równoleżników, bądź drogą rzutowania geometrycznego siatki geograficznej bezpośrednio na płaszczyznę lub figurę dającą się rozwinąć na płaszczyźnie, np. stożek, walec.
Istnieje wielka różnorodność odwzorowań kartograficznych. Każde z nich posiada określone zalety, ale też i wady wynikające przede wszystkim z występowania zniekształceń kartograficznych.
Geodeta specjalizujący się wykonywaniem map geodezyjnych powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu rodzajów i zastosowań poszczególnych odwzorowań kartograficznych.
W żadnym z odwzorowań nie można uzyskać wiernego przedstawienia odległości na całej mapie. Możliwe jest to tylko wzdłuż pewnych kierunków i takie odwzorowanie nazywa się wiernoodległościowym. Natomiast niektóre z odwzorowań mają taki rozkład zniekształceń odległości, że przedstawione są w nich wiernie kąty (kierunki) - są to odwzorowania wiernokątne - lub pola powierzchni figur - odwzorowania wiernopowierzchniowe.
Odwzorowania, które nie zachowują ani wierności kątów, ani powierzchni, ani też odległości to odwzorowania dowolne. Siatki, które można skonstruować drogą rzutowania geometrycznego zalicza się do klasycznych. Ze względu na zastosowaną powierzchnię, na którą rzutuje się siatkę kartograficzną, wyróżnia się odwzorowania i siatki kartograficzne: płaszczyznowe, walcowe i stożkowe.
W siatce płaszczyznowej, w normalnym położeniu, południki odwzorowują się w postaci prostych rozchodzących się promieniście od bieguna, równoleżniki natomiast odwzorowują się w postaci współśrodkowych okręgów. Odległości między równoleżnikami zależą od położenia źródła promieni rzutujących.
W siatkach walcowych, w położeniu normalnym, południki i równoleżniki są liniami prostymi i tworzą sieć prostokątów. Wiernie odwzorowuje się równik (linia styczności) i na równiku odległości pomiędzy południkami odpowiadają rzeczywistym, przedstawionym w skali mapy. Jednakże, w przeciwieństwie do siatki geograficznej, odległości między południkami pozostają takie same we wszystkich szerokościach geograficznych. Bieguny odwzorowuje się w postaci linii prostych lub wcale nie można ich odwzorować, stąd bardzo dużym zniekształceniom ulegają obszary podbiegunowe.
W siatce stożkowej, w położeniu normalnym, rozwinięty stożek ma kształt wycinka koła. Południki przedstawione są w postaci prostych zbiegających się we wspólnym punkcie (który najczęściej nie jest przedstawiony na mapie), a równoleżniki w postaci współśrodkowych łuków.
Licencjonowane artykuły dostarcza Artelis.pl.
